داستان شرکت تسلا ، داستانی پر از پستی و بلندی و هیجان است. نام تسلا امروز برای همگان پیش و بیش از آن‌که یادآور نام نیکولا تسلا، دانشمند و مخترع صرب‌تبار امریکایی و روایت‌های گوناگون حول سیستم برق‌رسانی بر پایه جریان متناوب یا دوستی و همکاری وی با توماس ادیسون باشد، یادآور یک برند بزرگ در جهان خودروسازی است.
شرکت تسلا که پیش‌تر با نام «تسلا موتورز» شناخته می‌شد یکی از نامدارترین شرکت‌ها در زمینه ساخت خودروهای برقی، باتری‌های سنگین ذخیره انرژی، پنل‌های خورشیدی و به طور کلی تکنولوژی‌های مبتنی بر سوخت آلترناتیو یا پاک‌سوز است. برند تسلا برندی جوان است که کم‌تر از سه دهه از عمرش می‌گذرد.
نکته مهم در این است که تسلا در دوره‌ای کوتاه، مسیری طول و دراز را با موفقیت‌های غیر قابل انکار پیموده است و نام خود را در کنار برندهای بزرگی چون تویوتا، جنرال‌موتورز و فولکس واگن قرار داده است. باید دقت داشت این جوانی تنها مربوط به برند تسلا نیست بلکه مربوط به ماهیت راهی است که شرکت‌هایی چون تسلا در آن قدم گذاشته و به نوعی در حال ساختن آن هستند.
از آنجا که پرداختن به تکنولوژی‌های آلترناتیو و مشخصاً خودروهای پاک‌سوز از ضرورت‌های زندگی امروز در کره خاکی هستند و این ضرورت هر روز بیش‌تر نمایان می‌شود، شاید بتوان این‌گونه پیش‌بینی کرد که هنوز به طور کامل شاهد بالفعل شدن تمامی پتانسیل شکوفایی و استیلا در شرکت‌هایی چون تسلا نبوده‌ایم و می‌توان انتظار آینده‌ای به مراتب چشم‌گیرتر برای این صنعت داشت. اما به راستی داستان شرکت تسلا از کجا شروع شد و چه مسیری را پشت سر گذاشت؟
بنیانگذار تسلا موتورز کیست؟
داستان شرکت تسلا هم به مانند بسیاری دیگر از شرکت‌های سرشناس در زمینه تکنولوژی، از سیلیکون‌ولی و رشد انفجاری شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های متنوع در بستر دوران شکوفایی اقتصادی‌ـ‌سیاسی امریکای پس از جنگ جهانی شروع می‌شود. اما بنیانگذار تسلا موتورز دقیقا کیست؟
داستان شرکت تسلا در حقیقت به دهه ۱۹۹۰ و گروهی از مهندسان جوان بازمی‌گردد. مارتین ابرهارد و مارک تارپنینگ در این میان دو نام کلیدی و دو بنیانگذار تسلا به شمار می‌روند. یکی از نخستین تولیدات ایشان در زمینه کتاب‌‌خوان‌های الکترونیکی با تاسیس شرکت کوچکی به نام NuvoMedia در سال ۱۹۹۸ بود.
اما ایده ساخت خودروهای الکتریکی چیزی بود که ذهن آن‌ها را به شدت به خود مشغول ساخته بود. ساخت خودروی الکتریکی مخلوق ذهن مارتین ابرهارد و همکارانش نبود. در همان زمان شرکت‌های مختلفی به این مسئله مشغول بودند و ابرهارد و تارپنینگ به‌طور مستمر به بررسی تجربیات این شرکت‌ها می‌پرداختند.
یکی از این موارد مربوط به شرکتی با عنوان AC Propulsion بود که ایده‌هایی در این زمینه آزموده بود. ابرهارد و تارپنینگ در نهایت در سال ۲۰۰۳ با حفظ همکاری با شرکت مذکور دست به راه‌اندازی شرکتی زدند تا به‌طور تخصصی به ساخت خودروهای پاک‌سوز برقی با باتری‌هایی قوی بپردازد که نقایص و مشکلات نمونه‌های پیشین را نداشته باشد.
جذب سرمایه ۷.۵ ملیون دلاری سرمایه‌گذاری چون ایلان ماسک که بعدتر سمت ریاست هیئت مدیره شرکت را نیز کسب کرد برای آن‌ها از اصلی‌ترین گام‌ها بود. به این ترتیب تیم تسلاموتورز در سال ۲۰۰۴ با اعضای اصلی خود یعنی جی‌بی استرابل، یان رایت، ایلان ماسک، مارتین ابرهارد و مارک تارپنینگ طرح اولین خودروی الکتریکی خود تحت عنوان رودستر را به مرحله کمال رساند.
داستان اولین خودرو کمپانی تسلا موتورز
اولین خودرو تسلا موتورز باید برقی بودن خود را فریاد می‌زد. همه اعضای تیم، خودرویی رودستر می‌خواستند که نشان‌دهنده ایده مهم تسلا باشد. ابرهارد موسس شرکت تسلا که در آن زمان مهم‌ترین شخصیت این شرکت بود، جلسات مختلفی را با افراد و شرکت‌های طراحی خودرو برگزار کرد که یک طراحی ایده‌آل برای اولین خودرو تسلا پیدا کنند.
در نهایت بیل مگریج و شرکت IDEO توجه ابرهارد را به خود جلب کردند. ابرهارد یک مهمانی برگزار کرد که همه بنیان‌گذاران و اعضای شرکت تسلا و مشاوران در آن شرکت کردند و از آن‌ها در مورد طرح‌های اولیه نظرسنجی شد. طرح نهایی همان روز انتخاب شد.
نمونه اولیه خودرو تسلا رودستر(Tesla Roadster) در نوامبر سال ۲۰۰۴ آماده شد. تست‌های اولیه انجام شد و موفقیت آمیز هم بود؛ اما تسلا موتورز تلاش کرد که تا حد امکان از هیاهوی خبرها دور بماند. تا سال ۲۰۰۶ که یک رویداد عمومی با هدف معرفی اولین محصول تسلا برگزار شد. در آن روز ماسک و ابرهارد تسلا رودستر را معرفی کردند.
در این رویداد از سلبریتی‌های هالیوود گرفته تا دوستان و آشنایان بنیان‌گذاران شرکت کردند. رویدادی که تبدیل به یک نقطه عطف در صنعت خودروسازی الکتریکی شد. دو هفته بعد از این رویداد عمومی، ۱۲۷ خودرو تسلا رودستر پیش‌فروش شده بود.
از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ که اولین خودرو به صورت رسمی به اولین مشتری تحویل داده شود، شرکت تسلا تغییرات زیادی را تجربه کرد. بنیانگذار تسلا از سمت مدیرعاملی کناره‌گیری کرد تا یک فرد باتجربه‌تر کارش را ادامه دهد. خود او به عنوان مدیر کل بخش فناوری مشغول به کار شد.
مایک مارکس مدیرعامل بعدی کمپانی تسلا بود که خیلی هم خوب توانست از پس چالش‌های اولیه یک شرکت نوپا برآید. بعد از او زیو دروری، مدیرعامل شد و اولین خودروی تسلا رودستر در سال ۲۰۰۸ به اولین مشتری تحویل داده شد.
مشکلات تسلا رودستر
تسلا رودستر یک ورود جنجالی داشت اما اوضاع خیلی خوب پیش نرفت. خیلی زود کمپانی مجبور شد مهندسانش را برای تعمیرات خودرو به جاهای مختلف بفرستد. حدود سه چهارم خودروهای فروخته شده با مشکل مواجه شدند و بدتر این که بسیاری از مشتریان اولیه از افراد سرشناس بودند.
جورج کلونی یکی از بازیگران محبوب هالیوود از جمله این افراد بود. مایوس شدن مشتریان اولیه می‌توانست اعتبار تسلا را به شدت به خطر بیاندازد اما ماسک نگذاشت این اتفاق بیافتد. ایلان ماسک با پیگیری شکایت‌ها و سعی در جلب رضایت مشتریان، اعتبار شرکت را حفظ کرد.
او با استفاده از توییتر تسلا را در صدر اخبار نگه داشت و در کارش موفق هم بود. او معتقد بود هر محصول اولیه‌ای می‌تواند با مشکل مواجه شود و طبیعی است و از مشتریانش خواست که صبور باشند. در این مقطع او دیگر مدیرعامل تسلا موتورز شده بود.
شرکت تسلا متعلق به کیست؟
ایلان ماسک این روزها تبدیل به یک افسانه شده است. او مدیرعامل تسلا و از بنیان‌گذارن اصلی این شرکت است. ماسک یک مخترع، یک طراح صنعتی، یک ایده‌پرداز و یک سرمایه‌گذار است. در حقیقت زندگی ماسک خیلی هیجان‌انگیزتر از مدیریت یک برند خودروسازی فوق‌العاده است. او در سال ۱۹۷۱ به دنیا آمده و حالا ۴۹ سال دارد. او اولین بازی کامپیوتری‌اش را در ۱۲ سالگی طراحی کرد و فروخت و همین چندماه پیش دو انسان را با یک فضاپیما به فضا فرستاد.
برخلاف تصور رایج، ایلان ماسک موسس شرکت تسلا نیست، اما سهم بزرگی در موفقیت این شرکت داشته است. ماسک چندین برند بزرگ را مانند پی‌پل و اسپیس‌اکس را پایه گذاری کرده و پیش از این‌ها برندهایی مثل zip2 و X.com را راه انداخته و البته فروخته بود. ایلان ماسک با یک سهم ۷.۵ میلیون دلاری، وارد داستان شرکت تسلا شد و شریک جدید مارتین ابرهارد و مارک تارپنینگ شد.
تسلاموتورز به دنیا آمده بود تا رویای اتوموبیل‌های بی‌نیاز از بنزین را به واقعیت تبدیل کند. این یکی از آرزوهای ماسک هم بود. او وارد تسلاموتورز شد و کمی بعد تسلا روداستر در سال ۲۰۰۷ وارد مرحله تولید شد. اما قیمت‌گذاری دقیق آن با مشکل مواجه شد و شرکت با بحرانی بزرگ مواجه شد. ایلان ماسک تا آن روز ۵۵ میلیون دلار وارد کمپانی کرده بود و به نظر خودش دیگر وقتش رسیده بود که مدیرعامل شود. پس زیو دروری هم کناره‌گیری کرد تا ماسک بر سر کار بیاید.
در این مدت او نه تنها ابرهارد و چند شخص کلیدی دیگر را اخراج کرد، بلکه با کاهش موثر هزینه‌ها، تعدیل نیرو و تزریق مبلغ قابل توجهی پول، توانست تسلا را حفظ کند. کارهایی که ماسک برای تسلاموتورز کرد شجاعت زیادی می‌طلبید و او هم کم شجاعت نشان نداد. درواقع با این اقدامات، می‌توان گفت ایلان ماسک به‌نوعی بنیانگذار تسلا موتورز جدیدی است که امروز می‌شناسیم و دوست داریم.
اختلافات درونی سرمایه‌گذار با بنیان‌گذاران
در مرور داستان شرکت تسلا، تنها وسواس بنیادین و حرفه‌ای تیم تسلاموتورز برای ارائه رسمی و رونمایی از نسخه نهایی و فروش محصول باعث عقب افتادن عرضه این خودرو به بازار نبود. بلکه اختلافات داخلی که بین دو بنیانگذار تسلاموتورز، به خصوص مارتین ابرهارد و سرمایه‌گذار اصلی آن یعنی ایلان ماسک به وجود آمد نیز در به تعویق افتادن عرضه عمومی خودروی رودستر نقش داشت.
این اختلافات که در کناره‌گیری یا اخراج ابرهارد از سمت مدیریت عامل شرکت تسلا نیز بی‌تأثیر نبود، عرضه عمومی خودروی رودستر را به سال ۲۰۰۸ کشاند. داستان به جایی رسید که در نهایت شرکت تسلا در سال ۲۰۰۸ به‌طور کامل به دست ایلان ماسک افتاد و تارپنینگ و ابرهارد، دو بنیانگذار تسلاموتورز از آن خارج شدند.
محصول اولیه تسلا موتورز نقایص فنی عدیده‌ای داشت که ضرر بازگشت و تعمیر و اصلاح بیش از ۷۰ درصد خودروهای فروخته‌شده را به گردن شرکت انداخت.
همکاری تسلا موتورز با کمپانی‌های بزرگ
در پی بحران‌های داخلی شرکت و نیز بحران عمومی اقتصادی، تسلا موتورز نیز با فراز و نشیب‌های بی‌شماری روبه‌رو شد. ایلان ماسک برای رها شدن از وضعیت پیش رو تصمیمات ویژه‌ای اتخاذ کرد. یکی از این تصمیمات جذب سرمایه‌گذاران جدید در سال ۲۰۰۸ از جمله سرشناس‌ترین آن‌ها یعنی کمپانی آلمانی دایملر آگ (Daimler AG) و دیگری شرکت تویوتا بود که هر یک حداقل مبلغ ۵۰ میلیون دلار به سرمایه تسلا افزودند.
تمامی این سرمایه‌گذاری‌ها باعث شد دیگر نتوان در جواب سوال شرکت تسلا متعلق به کیست پاسخ مشخصی داد، تنها می‌توان گفت ایلان ماسک سهام‌دار عمده و تصمیم‌گیر اصلی شرکت است. شرکت تسلا در همین دوران با گرفتن وام ۴۶۵ میلیون دلاری از وزارت انرژی ایالات متحده امریکا توانست در سال ۲۰۱۰ کارخانه‌ای در کالیفرنیا خریداری نماید.
در این محل بود که تسلا که سری جدید خودروهای خود یعنی Model X و Model 3 و نیز سری خودروهای Model S را که سال پیش یعنی ۲۰۰۹ رونمایی کرده بود را به مرحله تولید انبوه رسانَده و در سال ۲۰۱۱ به بازار عرضه کرد. تسلاموتورز همچنین در سال ۲۰۱۲ شبکه‌ای به نام سوپرشارژر تسلا برای برق‌رسانی به خودروهای خود در امریکا و باقی نقاط جهان ساخت که ظرف چهار سال به ۸۷۵ ایستگاه در سراسر جهان رسید.
در این مدت تسلا تولیدات خود را گسترش داد و علاوه بر افزودن آپشن‌هایی چون auto-pilot یا رانندگی خودکار به اتومبیل‌های خود، از تولید خودروهای الکتریکی صرف هم فراتر رفت. از جمله اصلی‌ترین تولیدات غیر خودرویی تسلا، تولید پاوروال‌های خانگی و پنل‌های خورشیدی برای ذخیره انرژی برق در قالب خانگی و صنعتی است.
پاوروال‌های تولیدی تسلا دارای باتری‌های لیتیوم یون عظیمی هستند که امکان تولید و مصرف برق مستقل از برق شهری را به وجود می‌آورند. ایلان ماسک در این راستا بعد از گرفتن سمت ریاست هیئت مدیره شرکت SolarCity در سال ۲۰۱۶ اقدام به خرید این شرکت و نیز شرکت Grohem Engineering کرد و فعالیت خود را هرچه بیش‌تر در زمینه سوخت پاک و تکنولوژی‌های مبتنی بر انرژی خورشیدی گسترش داد.
جزیره تائو محلی برای قدرت‌نمایی تسلا
تسلا در همین سال پروژه بلندپروازانه‌ای در جزیره‌ای با نام «تائو» در ایالت ساموآی امریکا کلید زد. برق مورد نیاز این جزیره که ۶۰۰ نفر سکنه داشته و پیش از آن با استفاده از ژنراتورهای دیزلی تأمین می‌شد، با پروژه تسلا و سولارسیتی و با استفاده از ۵۳۲۸ پنل خورشیدی سولارسیتی و ۶۰ باتری پاورپک تسلا از سوخت ۱۱۰ هزار گالونی دیزل و هزینه حمل و انتقال آن بی‌نیاز می‌شود.
پروژه تائو تنها پروژه بزرگ تسلا در تأمین برق منطقه‌ای با کاهش هزینه‌ها نبود و می‌توان از پروژه مشابه شرکت تسلا در سال ۲۰۱۷ در جنوب استرالیا و نیز پروژه تأمین برق بیمارستانی بزرگ در پورتوریکو به وسیه مجموعه عظیم ۷۰۰ پنلی آن اشاره کرد.
توییت ۱۴ میلیارد دلاری ایلان ماسک
جدیدترین داستان شرکت تسلا هم به نام ایلان ماسک گره خورده است. در ماه می سال ۲۰۲۰، ایلان ماسک در توییتر نوشت که به نظرش قیمت سهام تسلا بسیار بالاست! تنها چند دقیقه بعد ارزش سهام شرکت تسلا در بورس وال‌استریست ۱۰.۳ درصد کاهش یافت و تسلا حدود ۱۴ میلیارد دلار ضرر کرد.
ماسک که قبلا هم در سال ۲۰۱۸ یک توییت اشتباه دربارۀ خصوصی کردن تسلا نوشته بود، تعهد داده بود که بدون تایید بخش حقوقی تسلا در ارتباط با سهام شرکت توییت نکند. اما خب ماسک در سال ۲۰۲۰ تعهدش را فراموش کرد. این اظهارنظر ماسک از آنجا شروع شد که تسلا، برخلاف دیگر خودروسازان، اعلام کرد که در سه ماهه اول سال ۲۰۲۰ سود کرده است.
شیوع ویروس کرونا باعث شد سهام بسیاری از شرکت‌های خودروسازی با افت شدیدی مواجه شود و تسلا هم بی‌نصیب نماند. اما سهام تسلا دوباره جان گرفت و قیمتش ۱۲۰ درصد افزایش یافت.
ماسک در ماه‌های اول سال ۲۰۲۰ کم اخبار جنجالی درست نکرد. او پیش از اظهارنظرش در مورد ارزش سهام تسلا هم گفته بود که به نظرش تعطیلی کارخانه‌ها برای مبارزه با ویروس کرونا یک تصمیم فاشیستی است که برای شرکت تسلا ریسک زیادی دارد.
او در برابر دستور مقام‌های محلی برای تعطیلی کارخانه خیلی مخالفت کرد. همه‌ی این کارها باعث شدند که خبر سود تسلا در سال ۲۰۲۰ با حاشیه برود و در عوض نام ماسک بر سر زبان‌ها بیافتد. این همه گره خوردن داستان شرکت تسلا با نام ایلان ماسک را در این شرکت نشان می‌دهد.
طرفداران ایلان ماسک با این توییت احساس کردند که قهرمانشان را از دست داده‌اند و ناراحتی‌شان را از او به شدت نشان دادند. بعد از همه این داستان‌ها ماسک گفت تمام دارایی‌هایش را می‌فروشد و با مشکلات خانوادگی مواجه شده است.
داستان شرکت تسلا با وجود بحران‌ها ادامه می‌یابد
شرکت تسلا موتورز در طول دوره کوتاه فعالیت خود به فراز و نشیب‌های مدیریتی و اقتصادی زیادی برخورده است. از جمله می‌توان به خروج دو موسس شرکت تسلا یعنی مارتین ابرهارد و مارک تارپنینگ و بلندپروازی‌های ایلان ماسک که در نهایت با مشکلات حقوقی پیش‌آمده برای وی، مجبور به کناره‌گیری از ریاست هیئت مدیره شرکت و جایگزین شدن رابین دنهولم با وی نیز شد، اشاره کنیم.
شرکت تسلا موتورز به‌عنوان شرکتی با زیرمجموعه‌های قدرتمند و نیز ضرورت واقعی پرداختن به اموری چون سوخت‌های آلترناتیو به کار خود ادامه می‌دهد. تسلا در سال‌های اخیر به تولید خودروهای شاسی بلند مدل Y، وانت‌های سایبرتراک و کامیون‌های ویژه خود ادامه می‌دهد. تسلا موتورز همچنان به عنوان شرکتی قدرتمند با درآمد سالانه ۲۴.۵ میلیارد دلار با ریاست رابین دنهولم به کار خود ادامه می‌دهد.
